MENÜ ☰
Esentepe Avrupa Konutları
Kadıköy Gazetesi » Yazarlar » BÜYÜK İLGİ GÖREN HAT SANATI
Yıldırım Onur Erdiren
Yıldırım Onur Erdiren
Tüm yazıları için tıklayınız.

BÜYÜK İLGİ GÖREN HAT SANATI



Arapça’da çizgi ya da bir satır yazı anlamına gelen hat sözcüğü, bugün Arap harfleriyle yazılmış güzel el yazısı karşılığı olarak kullanılmaktadır. İslam Dininde tasvir yasağı Kuran’dan camiye kadar çok çeşitli yapıtların benzemesinde, başka dekoratif öğelerin yanısıra yazının da geniş ölçüde kullanılmasına yol açmıştır.

     Bundan başka, İslam inançlarına göre yazının Kutsal bir niteliği vardır, çünkü Allah’ın buyruğu olan Kuran’ın içeriğini de yazı oluşturmaktadır. Kuran’ın çeşitli ayetlerinde de yazının bu Kutsal niteliğine işaret edilmiştir. Yazıya verilen bu değer, bütün İslam kültürlerinde hat sanatının çok üstünde durulmasına, hatta hatın bir tür ‘’Kutsal Sanat’’ bir düzeye yükselmiş, adeta batı resim sanatındaki tabloların yerini tutar olmuştur. Gerçek bir tablo gibi çerçevelenerek duvara asılan güzel yazı örneklerinden ünlü hattatların yapıtlarına Osmanlı tarihinde çok büyük paralar ödendiği bilinmektedir. Güzel yazı, yalnız levhalarda değil, bundan başka el yazması kitaplarda, fermanlarda, diplomalarda, cami iç ve dış duvarlarında, çeşitli yapıların yazıtlarında, mezar taşlarında, pencere kapağı ya da kapı kanadı gibi mimarlık öğelerinin üstlerinde, halı bordürlerinde, kutu, vazo, tabak gibi gündelik eşyada da kullanılmıştır. Hat sanatında yazı gelişigüzel yazılmaz, her yazı türünün kendine özgü özellikleri, inceden inceye saptanmış kuralları vardır.

     Tarih boyunca ünlü hat ustaları zaman zaman yazı kuralları oluşturmuşlar ve bunları saptamışlardır. Çeşitli yazı türleri birbirlerinden, harflerin büyük ya da küçük olması, biçimi, aralıkları, bazı harflerin birbirlerine bitiştirilip bitiştirilmemesi, bazı yazı işaretlerinin kullanıp kullanılmaması gibi özellikleriyle ayrılır. Doğal olarak yazı sanatının ilk gelişmesi Araplar eliyle olmuştur. Bilinen ilk büyük Türk hattatı ise Amasyalı Yakut el Musta’Sami’dir. Hat konusunda ciddi ve kapsamlı çalışmayı Amasyalı Şeyh Hamdullah yapar, aklam-ı sitte, yani 6 esas yazı diye bilinen yazı türlerini, herbirinden örnekler çıkartıp yanlarına kurallarını yazarak bir murakka içinde toplar. Aynı zamanda Sultan 2. Beyazıd’ın da yazı hocası Şeyh Hamdullah’dan günümüze kalan en önemli yapıtlar, İstanbul Beyazıd Camii’nin cümle kapısının üstündeki yazıtla Amasya Beyazıt Camii’nin yazıtıdır. Osmanlı sanatının doruğa ulaştığı 16. Yüzyılın en önemli hattatı, yazının yalnız üslubunda değil, tekniğinde de yenilikler getiren Ahmet Karahisari’dir. Altını mürekkep gibi kullanarak yazı yazmak, Altın yaldız harflerin dışını siyah çizgiyle belirlemek, harf kalınlıklarının içini çiçek motifleriyle doldurmak ilk kez onun uyguladığı yeniliklerdendir. En önemli yapıtı İstanbul Süleymaniye Camii kubbesindeki yazısıdır. Türk yazı sanatının başka bir ustası da yapıtlarıyla pekçok başka hattatı etkilemiş, 3.  Ahmet ve 2.  Mustafa gibi Sultanlara hocalık etmiş olan Hafız Osman’dır. Taş baskısıyla çoğaltılan Kuran’ları, çağında en uzak İslam ülkelerine kadar yayılmıştır. Bu yapıtlar günümüzde de yazı sanatının en değerli örneklerinden sayılır. Ünyeli İsmail Efendi, Mustafa Rakım Efendi ve İstanbul’daki pek çok yapının yazıtını hazırlamış olan Mehmet Esad Yesari, 18. Yüzyılın ünlü ustalarıdır 19. Yüzyılda ise başka bir ustayla, Kazasker Mustafa İzzet Efendi’yle karşılaşılır.

📆 18 Temmuz 2011 Pazartesi 13:08   ·   💬 0 yorum   ·  
ABS Kör Kalıp

KADIKÖY'DE HAVA

İSTANBUL

BLOG

YAZARLAR

RÖPORTAJLAR

BAĞLANTILAR

Kadıköy Gazetesi
Gizliliğe genel bakış

Bu web sitesi, size mümkün olan en iyi kullanıcı deneyimini sunabilmek için çerezleri kullanır. Çerez bilgileri tarayıcınızda saklanır ve web sitemize döndüğünüzde sizi tanımak ve ekibimizin web sitesinin hangi bölümlerini en ilginç ve yararlı bulduğunuzu anlamasına yardımcı olmak gibi işlevleri yerine getirir.